Nếu bạn cảm thấy đột ngột tê yếu tay chân, nhìn mờ 1 bên mắt, khó nói thì hãy coi chừng, rất có thể đó là dấu hiệu của cơn thiếu máu não thoáng qua do xơ vữa động mạch cảnh. Thật may là bạn hoàn toàn có thể phòng ngừa biến chứng này nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
Xơ vữa động mạch cảnh là bệnh gì?
Động mạch cảnh đảm nhiệm chức năng chính là dẫn máu từ động mạch chủ ngực lên não bộ. Ở người bình thường, lòng mạch sẽ trơn láng, đàn hồi nhưng với người bị xơ vữa động mạch cảnh lại có sự xuất hiện mảng xơ vữa tích tụ bên trong lòng mạch. Mảng xơ vữa này có thể khởi phát từ khi bạn còn rất trẻ, bắt nguồn từ những tổn thương tại lớp lót trong thành mạch cảnh. Dần dần theo thời gian, cholesterol, canxi và các chất thải trong máu lắng đọng và tích tụ lại, hình thành nên mảng xơ vữa gây tắc hẹp và xơ cứng mạch, làm giảm lưu lượng máu đi nuôi não bộ, tình trạng này được gọi là xơ vữa động mạch cảnh.
Hình ảnh xơ vữa động mạch cảnh
Triệu chứng của xơ vữa động mạch cảnh
Trong giai đoạn đầu, bệnh xơ vữa động mạch cảnh có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào; cho đến khi mảng xơ vữa đủ lớn để gây ra cơn thiếu máu não thoáng qua kéo dài từ vài phút cho đến hàng giờ, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng như:
– Đột ngột tê hoặc yếu ở một bên cơ thể, thường cảm nhận rõ ở mặt hoặc tay chân.
– Giảm thị lực ở một bên mắt hoặc cả 2 mắt.
– Cảm giác khó nói, không thể nói rõ ràng.
– Chóng mặt, mất thăng bằng.
– Đau đầu dữ dội, đột ngột mà không rõ nguyên nhân.
Nếu những biểu hiện này kéo dài trong nhiều giờ, hãy đi khám ngay lập tức vì đó có thể là dấu hiệu của đột quỵ não (tai biến mạch máu não). Đừng chủ quan kể cả khi những triệu chứng đã biến mất sau 24 giờ, vì cơn đột quỵ rất có thể sẽ sớm quay trở lại đe dọa tính mạng của bạn.
Các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch cảnh
– Huyết áp cao: gây áp lực lớn lên thành mạch, gia tăng nguy cơ tổn thương và nứt vỡ mảng xơ vữa.
– Hút thuốc lá: Nicotine trong khói thuốc gây kích ứng lớp lót trong thành mạch máu, tăng nhịp tim và huyết áp.
– Bệnh tiểu đường: biến chứng tiểu đường trên tim mạch gây xơ vữa động mạch.
– Mỡ máu cao làm gia tăng nguy cơ tích tụ cholesterol, triglycerid hình thành nên mảng xơ vữa trong lòng mạch.
– Tiền sử gia đình có người bị xơ vữa động mạch cảnh.
– Tuổi cao khiến động mạch bị lão hóa, kém đàn hồi.
– Béo phì.
– Chứng ngưng thở khi ngủ.
– Lười vận động, không tập thể dục thể thao thường xuyên.
– Bệnh mạch vành: Xơ vữa động mạch cảnh thường xuất hiện muộn hơn một vài năm so với động mạch vành do có cùng nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Xơ vữa động mạch cảnh có nguy hiểm không?
Có đến 30% người bị xơ vữa động mạch cảnh bị tai biến mạch máu não. Nguyên nhân có thể do mạch cảnh bị tắc nghẽn nghiêm trọng hoặc mảng xơ vữa nứt vỡ và tại vị trí đó sẽ hình thành cục máu đông, chúng có thể vỡ ra thành nhiều mảnh đi vào các mạch nhỏ trong não gây tắc nghẽn hoàn toàn. Người ta còn gọi tình trạng này là nhồi máu não (tương tự như nhồi máu cơ tim).
Tai biến mạch máu não là biến chứng nguy hiểm nhất với tỷ lệ tử vong rất cao. Nếu được cấp cứu qua khỏi thì người bệnh cũng gặp phải rất nhiều di chứng như giảm khả năng đi lại, làm việc, nói năng… gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Do đó việc phát hiện và điều trị sớm ngay từ giai đoạn đầu là rất quan trọng để phòng tránh biến chứng về sau.
Chẩn đoán xơ vữa động mạch cảnh
Khi vào viện thăm khám, bác sỹ sẽ khai thác thông tin về tiền sử bệnh, các thuốc đang dùng và những triệu chứng mà bạn đang gặp phải. Để đưa ra kết luận chính xác, bác sỹ cần tiến hành thực hiện một số thăm khám chẩn đoán như:
– Khám động mạch cảnh: Khi sờ tay trực tiếp vào động mạch cảnh ở cổ, bác sỹ có thể phát hiện các mảng rắn nghi ngờ xơ vữa động mạch cảnh. Đồng thời khi bắt mạch sẽ thấy mạch đập yếu hơn bình thường.
– Siêu âm Doppler: Cho hình ảnh mạch máu và dòng chảy của máu trong lòng mạch để phát hiện vị trí bị tắc nghẽn.
– Chụp cắt lớp vi tính: Cho phép đánh giá tình trạng huyết khối, mức độ tắc hẹp mạch cảnh; kết quả chính xác và rõ nét hơn so với siêu âm Doppler.
– Chụp cộng hưởng từ: Cho hình ảnh mạch máu rõ nét để chẩn đoán vị trí, mức độ xơ vữa động mạch cảnh.
Điều trị xơ vữa động mạch cảnh
Mục tiêu chính trong điều trị bệnh động mạch cảnh là ngăn ngừa mảng xơ vữa phát triển và biến chứng đột quỵ. Phương pháp điều trị cụ thể sẽ phụ thuộc vào mức độ tắc nghẽn động mạch cảnh. Nếu tắc nghẽn từ nhẹ đến trung bình, bạn có thể chỉ cần thay đổi lối sống và sử dụng thuốc phù hợp.
Thay đổi lối sống
– Ngưng hút thuốc: Chỉ cần bỏ hút thuốc trong một vài năm, nguy cơ đột quỵ của bạn sẽ trở về bình thường như người không hút thuốc.
– Duy trì cân nặng hợp lý: bằng cách ăn kiêng và luyện tập thể dục.
– Ăn uống lành mạnh: Cắt giảm nguồn thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa như đồ ăn chế biến sẵn, mỡ động vật, thịt đỏ… Tăng cường ăn nhiều rau quả tươi để bổ sung vitamin, chất xơ và chất chống oxy hóa để bảo vệ thành động mạch. Ăn giảm muối để hạn chế nguy cơ tăng huyết áp.
– Tập thể dục thường xuyên: để cải thiện chỉ số huyết áp, đường máu, giảm cân và giải tỏa căng thẳng tinh thần.
– Không uống nhiều rượu bia, chỉ nên uống từ 1 – 2 ly rượu vang mỗi ngày.
– Điều trị tốt các bệnh mạn tính như tiểu đường, huyết áp cao, rối loạn lipid máu…
Người bệnh xơ vữa động mạch cảnh cần tránh xa thuốc lá
Thuốc điều trị xơ vữa động mạch cảnh
Một số thuốc được chỉ định cho người bệnh xơ vữa động mạch cảnh để kiểm soát các yếu tố nguy cơ chẳng hạn như thuốc hạ áp, thuốc hạ mỡ máu, thuốc chống đông máu… Bạn cần dùng thuốc theo đúng chỉ định, đi khám sức khỏe thường xuyên và theo dõi các dấu hiệu bất thường trên cơ thể để kịp thời xử lý các tác dụng phụ của thuốc nếu có.
Sử dụng sản phẩm hỗ trợ
Để ngăn chặn nguy cơ xơ vữa động mạch cảnh tiến triển, ngay từ khi phát hiện bệnh dù chỉ mới tắc hẹp nhẹ, bạn nên sử dụng sớm những sản phẩm hỗ trợ điều trị có chứa các thảo dược có khả năng ức chế mảng xơ vữa phát triển, tăng tính đàn hồi thành mạch và giảm thiểu nguy cơ hình thành huyết khối hiệu quả như Bồ hoàng, Đỏ ngọn, Natto… có trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe Vương Tâm Thống. Giải pháp này sẽ giúp người bệnh không cần tăng liều hay phối hợp nhiều loại thuốc tây mà vẫn đảm bảo được mục tiêu điều trị, ngăn ngừa biến chứng đột quỵ não.
Phẫu thuật
Với người bệnh bị xơ vữa động mạch cảnh nghiêm trọng, bác sỹ có thể tiến hành một số phương pháp can thiệp để khơi thông lòng mạch. Các phương pháp đó là:
– Cắt bỏ mảng xơ vữa: Thông qua đường rạch ở cổ, bác sỹ sẽ mở động mạch cảnh tại vị trí tắc nghẽn và loại bỏ mảng xơ vữa nằm bên trong.
– Nong và đặt stent động mạch cảnh: Nếu không thể phẫu thuật cắt bỏ mảng xơ vữa do tình trạng sức khỏe không cho phép, bạn sẽ được tiến hành nong mạch và đặt stent.
Nong mạch, đặt stent trong điều trị xơ vữa động mạch cảnh
Hiện nay, xơ vữa động mạch cảnh vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong cao ở người bệnh tim mạch. Việc phát hiện và điều trị bệnh sớm ngay từ giai đoạn đầu là điều cần thiết để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Ds. Lê Lương
Xem thêm:
Sản phẩm thảo dược hỗ trợ điều trị xơ vữa động mạch cảnh
Xơ vữa động mạch phòng ngừa thế nào cho hiệu quả?
Nguồn tham khảo:
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/carotid-artery-disease/symptoms-causes/syc-20360519